Geelwit met paarse verf schilderen. Recensie ‘Woorden temmen’ van Kila&Babsie

Kila&Babsie maakten met de bundel ‘Woorden temmen’ een doe het zelf dichtboek dat open communiceert met iedereen die poëzie wil leren, lezen, schrijven, begrijpen, begeleiden.

Kennismaking

Kila van der Starre en Babette Zijlstra vormen tezamen Kila&Babsie. Een dichtersduo dat sinds 2005 samen is. De twee hebben als winnaar van diverse jury- en publieksprijzen tijdens verschillende poetryslams een respectabele naam opgebouwd in poëzieminnend Nederland en Vlaanderen. Vanwege de aanvullingen, het door elkaar en om de beurt voordragen, is hun manier van voordragen bestempeld als ‘stereopoëzie’. Niet toevallig is ‘Stereo’ de naam van hun eerste bundel.

In mei 2018 onderzocht ik mogelijkheden om gedichten in de openbare ruimte op mijn eigen site te publiceren. Dat onderzoek bracht me als vanzelf in contact met Kila die met haar vergevorderde inventarisatie van zogeheten straatpoëzie en de publicatie daarvan op www.straatpoezie.nl als autoriteit op dat gebied moet worden beschouwd.

Wat misschien minder mensen weten is de baldadigheid die zij tijdens het afgelopen WK tentoonspreidde. Destijds maakte ze on the spot poëzie van voetbalcommentaar op NPO of de Belg.
Hilarisch, spontaan en een doorsnee van haar grote vaardigheid met, en liefde voor taal. En blijk van haar gedrevenheid om anderen te betrekken bij uitingsgelegenheden van taal.
Talenten die ook in dit boekje terug komen.

Met haar partner in rhyme, Babsie, is er in het boek een vorm gevonden die lezers heel intiem in contact brengt met de schrijvers. Wat er in ze omgaat bij het lezen. Hoe zij het interpreteren. Bij het analyseren.
Hun overwegingen bij het raden van het geslacht van de ik-persoon in ‘Het huwelijk’ van A. Marja. Misschien ook wel bij het vrolijk zijn om poëzie. En waar ze van slapen gaan.

Beiden nemen je in het boek mee in de wereld van hun lievelingen. Als gezegd wordt het waarom van en het gevoel bij lievelingsgedichten verteld. Desnoods aan de hand van een summiere rondleiding door hun huis. Babsie verhaalt bijvoorbeeld welk gedicht ze lang als poster aan haar muur had hangen. Verklapt gaat het om ‘Het moest maar eens gaan sneeuwen’ van Tjitske Jansen.

Op enig moment zie je door weer een aanstekelijke vertelling zelfs de wasmand voor je waar slordig een slip van Kila’s kussensloop uit hangt. Te lezen daarop is, geborduurd, gehaakt of gedrukt deze strofe uit het wondervolle ‘Onder de appelboom’ van Rutger Kopland.

“en later hoorde ik vleugels

van ganzen in de hemel

hoorde ik hoe stil en leeg

het aan het worden was”

Drang

De drang in ‘Woorden temmen’ om analyses, kennis, ervaring, soft spots en honger naar meer te delen roept beelden op van taalpioniers. Van uitvinders, activisten, gidsen, ontdekkingsblijvers.

Die door te schrappen 24 lievelingsgedichten voor het boek moesten overhouden. Een selectie waar, voor de educatieve functie van het boekje, als selectiecriteria een diversiteit van literair mechaniek is gehanteerd.
Zo toont ‘Woorden temmen’ gedichten waar duidelijke voorbeelden van neologisme, animalisering, metrum, associëren enzovoort naar voren komen. Eén van de functies van de gekozen gedichten is om te helpen deze begrippen beter inzichtelijk te maken voor de lezer. Het samenstellen van een dergelijke selectie moet daarom voor de auteurs ook een klinische bezigheid zijn geweest.

Des te knapper dat het genotzuchtig stereocommentaar van deze schrijvers tegelijkertijd uitnodigt tot een staat van huiselijke gelukzaligheid. Van met hen willen meepraten aan een robuuste houten keukentafel met oude vochtringen van allerlei oorsprong. Met één been onder het andere gevouwen.

En waar verse gember en andere specerijen vanuit hun bus neerkijken op andere teksten die de definitieve selectie naar dit boek niet hebben gehaald. En het wel hadden gekund.

In het boekje

In het boekje staan 25 fraaie gedichten. Voor elk uur van een etmaal één. Plus eentje die als schuine boekenlegger dient en als enige afkomstig is uit de pen van Kila&Babsie.

Daarnaast biedt het boek ook analysegereedschap. Begrippen, definities, technieken en een schat aan documentatievindplaatsen. Dit alles kun je als schrijver of lezer van poëzie gebruiken om een ander niveau te bereiken of te doorgronden. Of om teksten, typografie, witregelige leegte en leestekens zodanig nieuw te interpreteren dat bestaande regels niet meer voldoen.
Want onverholen maakt het duo ook duidelijk dat ooit vastgelegde regels om poëzie te definiëren niet star bepalen wanneer iets als poëzie mag worden beschouwd.
Voel met je ogen zeggen ze. Kijk met z’n allen. Er zijn geen maatbekers.
Niet de tijd. Niet het aantal keren dat je analyseert, leest of tekst bediscussieert. Niet een boekverbranding of het einde van een boek. Of de tijdgeest.

Opdrachten

Doe als C. Buddingh wanneer je dat maar wil. Denk als Annie M.G. Schmidt en ga van lekker stout roepend “Bil” naar een onschuldiger tijd. Weg met conventie en weg met revolutie.

Schrijf nieuw door te strepen in krant en magazine.
Red de poëzie als Dimitri Antonissen deed. Geniet, mijmer, sta stil. Verplaats de persoonsvorm, verklaar de persoonsvorm. Vorm zelf de persoon die spreekt.
Die luistert.
Animaliseer dierlijk en figuurlijk. Geef abstractie een stem of laat levenloos stom klinken. Readymade en in paradoxale opsomming.

Denk, doe, lees, schrijf zijn andere opdrachten in het boek waar je je rustig aan kunt vasthouden.
Het zijn alle directieven die je volledige creatieve vrijheid schenken. Alsof je geelwit met paarse verf schildert.

Rechts onderaan op de laatste bladzijde vóór het volgende gedicht

Onder het kopje ‘meer’ rechts onder op de laatste bladzijde voor het volgende gedicht wordt door Kila&Babsie veel gebruikt om aan te geven waar verdieping of verwantschap in relatie tot één of meer van de in het boek gepubliceerde gedichten te vinden is.

Weet je. ‘Woorden temmen’  moet misschien wel als een noodzakelijk hebbeding voor schrijvers worden gezien. Een loper die helpt bij het sleutelen.

Zoals iedere klusser minimaal een hamer en een schroevedraaier in de gereedschapskist heeft zitten zou iedereen die van gedichten houdt, geholpen zijn met het bezit van dit boekje. Het boekje dat veel meer de gereedschapskist is dan de hamer of een schroevedraaier.

Na het lezen van de bundel ‘Woorden temmen’

meen ik heus dat Kila&Babsie als duo roos heeft getroffen. Een plezierig boekje als een oneindig college in liefhebberij en liefde voor poëzie.

De recensent (moi) na het lezen

Het gedicht van 21:00 uur is sedert kort mijn absolute lieveling. De bundel ‘Schachten en Amuletten’ van Delphine Lecompte heb ik om 9:22 besteld op dinsdag 18 september.

Samen met de bundel ‘Zeepost’ van Judith Herzberg.

Haar gedicht ‘Het volle leven’ van 10:00 uur desexualiseert Het-Bed-In-De-Hotelkamer.
Daar was ik aan toe.

‘Woorden temmen’ heeft me ook aangezet tot het kopen van de dichtbundel ‘Korkori’ van Krofaya Kromanti. Die bundel bevat gedichten in Sranang Tongo.
Ik ben benieuwd of de tips, theorieën, vindingen etc. in ‘Woorden temmen’ ook (deels) gelden of ingezet kunnen worden bij het dichten in andere talen dan het Nederlands.

Tenslotte

Bij het dichtslaan van het boekje van Kila&Babsie tenslotte kun je de typografie op de achterzijde met vleugels associëren. Alsof het wil zeggen: ”komaan je hebt nu voldoende om het zelf te proberen”

Dat nu laat ik aan anderen.

Aan dichters.

En aan Kila en Babsie die zich met dit boek een beetje onmisbaarder maakten.

 

taalluister